هوش مصنوعی؛ نفعی دو جانبه برای بانکها و کاربرانشان
سازگاری صنعت بانکی و موسسات مالی با فناوری‌های نوین در حوزه بانکداری دیجیتال چگونه بوده است؟ آیا آن‌ها توانسته‌اند با تغییراتی که در این سال‌های اخیر رخ داده، همسو شوند، خود را با شرایط جدید وفق دهند و جنبه‌های اثرگذاری آن را دریابند؟
با فراگیر شدن هوش مصنوعی، بانکها خود را برای رقابت در عرصه‌های جدیدی آماده می‌کنند که حول محور «مشتری مداری» و شکل گیری نیازهای متعدد و متفاوت مشتری ایجاد شده، سازماندهی میشود.
با آنچه در سال 2023 رخ داد و فراگیر شدن استفاده از هوش مصنوعی AI در بطن زندگی افراد همچنین دسترسی آسانتر به داده‌های بانکی، پیش‌بینی میشود سال 2024 سرآغاز تحولات بسیار بیشتری در حوزه بانکداری باشد و سرویس‌های شخصی‌سازی بیشتری برای رفاه کاربران و ارتقا تجربه کاربری آن‌ها شکل بگیرد.
در چنین شرایطی توانایی بانکها برای ایجاد مدل‌های جدید درآمدی و مدیریت هزینه‌هایشان به روش‌های جدید، مورد آزمایش و نحوه عملکردشان نیز دستخوش تغییر قرار می‌گیرد.
همگرایی در صنایع (بانکی، پرداخت و…)، دیجیتالی شدن فرآیندها، کاهش تولید کربن همچنین جدی شدن مباحث مربوط به هویت دیجیتال از جمله تاثیراتی است که هوش مصنوعی بر صنعت بانکی کشورها می‌گذارد.
تغییرات فناوری محور؛ نقطه تحول صنعت بانکداری
صنعت بانکداری در سال‌های اخیر و به واسطه تغییر سلیقه کاربرانش، تحولات زیادی پیدا کرد؛ فناوری‌های نوین مالی، ارائه سرویس‌های بانکی و البته شخصی‌سازی شده، اتخاذ اقدامات امنیتی برای حفظ حریم خصوصی کاربران و افزایش امنیت تراکنش‌ها، تنها بخشی از این تغییر و تحولات بوده‌اند.
البته گسترش مفاهیمی همچون بانکداری باز، روش‌های پرداخت جایگزین یا Alternative payment methods همچنین Open Finance باعث شده که سال‌های پیش روی صنعت بانکی بیش از گذشته با نوآوری و تحولات فناوری محور عجین شود که بانکها و موسسات مالی با شناخت آنچه که در سال و سال‌های پیشرو تحول‌آفرین است، می‌توانند کارایی، اثربخشی عملیاتی خود را افزایش دهند . این امر در نهایت به ساده‌سازی فرآیندها برای کاربران می‌انجامد. ارتقا تجربه کاربری، خودکار کردن عملیات‌ها همچنین سرعت تطبیق با نیاز مشتریان می‌تواند از مهمترین مزیت‌های بهبود وضعیت در صنعت بانکی باشد. به صورت کلی چند تغییر و تحول کلی در سال‌های پیش رو برای صنعت بانکی پیش‌بینی می‌شوند که به صورت زیر هستند
تاثیر توامان بانکداری باز و هوش مصنوعی بر صنعت بانکی
با ترویج مفهوم بانکداری باز همچنین فراگیر شدن هوش مصنوعی، صنعت بانکی جهان در حال تجربه یک تغییر اساسی است. این دو نیرو به صورت همزمان در حال همگرایی برای بازتعریف مفاهیمی جدیدی در صنایع مرتبط مانند صنعت مالی، پرداخت و بانکی هستند.
هم‌افزایی بیشتر میان این دو نیرو، می‌تواند صنعت بانکداری را به حوزه کارآمدتر، شخصی‌شده‌تر و از همه مهمتر شفاف‌تری تبدیل کند.
در ادامه به چند مورد از تاثیرات این دو نیرو در صنعت بانکی اشاره میشود.
ارائه سریع‌تر سرویس‌های مبتنی بر بانکداری باز
با وجود اینکه مفهوم بانکداری باز، سابقه چندان زیادی در برخی کشورها (و به خصوص کشورهای در حال توسعه) ندارد اما توانسته پارادایم‌های مرسوم بانکداری را تغییر دهد و انتظار می‌رود از سال جدید میلادی، بانک‌های بیشتری از آن و سرویس‌هایی که می‌توان به واسطه آن ارائه کرد، استقبال کنند.
با بانکداری باز ، شرکت‌های فین‌تک به داده‌های بانکی افراد دسترسی پیدا کرده و از آن به منظور طراحی و توسعه سرویس‌های پیشرفته بانکی استفاده می‌کنند.
با فراگیر شدن استفاده از سرویس‌های مبتنی بر بانکداری باز، موضوعاتی همچون تامین امنیت این سرویس‌ها و محافظت از داده‌های حساس بانکی افراد، به یکی از اولویت‌های بانکها و موسسات مالی تبدیل میشود.
ترویج روش‌های غیرحضوری برای انجام کارهای بانکی
وابستگی بیشتر به تلفن‌های همراه هوشمند، انجام کارهای بانکی و مالی به صورت حضوری را تقریبا منسوخ کرده است. در چنین شرایطی هر چه بانکها بیشتر به روش‌های نوین و آنلاین بانکی سوق یابند و سرویس‌های خود را منطبق بر آن ارائه دهند، کاربران هدف خود را افزایش داده که در این صورت درآمد آن‌ها نیز بالا می‌رود.
افزایش بینش‌های شهودی در مسائل مالی
تغییرات سریع اجتماعی و افزایش ارتباط هوشمند میان افراد از یک سو و ورود فناوری‌های نوینی مانند هوش مصنوعی از سوی دیگر باعث شد که کاربردهای بانکداری باز برای افراد و سازمان‌ها فراتر از ارائه پیشنهادهای مالی، عرضه ابزارهای پیشرفته بانکی و حتی تشخیص تقلب باشد. با ورود هوش مصنوعی به صنعت بانکی می‌توان امیدوار بود در آینده‌ای نه چندان دور، بینش‌های شهودی و عملی در خصوص برنامه‌ریزی‌های مالی، انتخاب بهترین گزینه‌های پرداخت و … به کاربران در دستور کار قرار گرفته و توسعه یابد.
ترویج مفهوم بانکداری سبز
بانکداری سبز یا Green Banking از مهمترین مواردی است که پیش‌بینی میشود در سال‌های آتی توجه بیشتری به آن صورت بگیرد؛ اگرچه نباید از این نکته غافل شد که این مفهوم در ادبیات بانکداری کشورها رایج است و در شرایطی که بیشتر بانکها کاربرانشان را به استفاده از موبایل بانک یا اینترنت بانک برای انجام کارهای بانکی ترغیب می‌کنند، شاهد نوعی از بانکداری سبز هستیم. انتظار بر این است که ملاحظات زیست‌محیطی در فرآیندهای تصمیم‌گیری بانکها وجود بیشتری داشته باشد که در نهایت به کاهش مخاطرات زیست‌محیطی بینجامد.
امتیازدهی اعتباری و ارزیابی ریسک
هوش مصنوعی می‌تواند مدل‌های امتیازدهی به متقاضیان وام و اعتبار را تغییر داده و آن را به سمت دقیق‌تر شدن، سوق دهد. در واقع هوش مصنوعی با کنار هم قراردادن عواملی همچون داده‌های بانکی، فعالیت‌های پیشین بانکی فرد، بهترین گزینه‌های ممکن برای وام و اعتبار را در اختیار افراد قرار می‌دهد. این کار می‌تواند ریسک اعطای وام و اعتبار به افرادی که سابقه دریافت وام ندارد، نیز تخمین زند و در برخی موارد آن‌ها را کاهش دهد.
افزایش رقابت در حوزه‌هایی همچون تامین مالی خرد، واسطه‌گری و BaaS
از آنجایی که در سال‌های اخیر نیاز و سلیقه مشتری تغییر کرده و شکل جدیدی به خود گرفته، بانکها با ادغام فناوری‌های نوین و تکنولوژی روز، قادر خواهند بود که مسیر نوینی برای تحول‌آفرینی در صنعت بانکی ایجاد کنند.
تحول در حوزه‌های تامین مالی خرد و واسطه‌گری یکی از مهمترین کارکردهای به‌کارگیری هوش مصنوعی است که می‌تواند علاوه بر افزایش رقابت در این حوزه، زمینه‌ای برای توسعه سرویس‌های بانکی در حول محور BaaS باشد.
استراتژی بانکها را هوش مصنوعی تعیین می‌کند؟
بانکداری باز و زمینه ای که در ایجاد و دسترسی آسان به داده‌های ساختاریافته بانکی ایجاد کرد، باعث شد که الگوریتم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی از آن برای تحلیل رفتار مصرف‌کننده بهره ببرند. این تحلیل می‌تواند تصمیم‌گیری در خصوص ارائه خدمات و سرویس‌های شخصی‌سازی شده به مشتری یا کاربر را نیز در برگیرد؛ الگوریتم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی با تحلیل تاریخچه تراکنش‌های فرد از طریق APIهای باز بانکی، پیشنهاداتی در خصوص سرمایه‌گذاری، اعتباردهی، اعطای تسهیلات و حتی ارائه برنامه ویژه بازنشستگی به کاربران شبکه بانکی بدهد.
هوش مصنوعی علاوه بر ارائه سرویس‌های شخصی‌سازی شده، می‌تواند نقش بسیار موثری نیز در شناسایی تراکنش‌های مشکوک و غیرمعمول داشته باشد و آن‌ها را به عنوان نگرانی امنیتی قلمداد کرده و در کوتاه‌ترین زمان ممکن، شناسایی کنند.
در واقع هوش مصنوعی نفعی دو جانبه برای بانکها و مشتریان‌شان دارد؛ هم می‌تواند پیشرفته‌ترین سرویس‌ها و نوع شخصی‌سازی شده‌شان را به افراد پیشنهاد و هم امنیت در حین استفاده از این سرویس‌ها را ارتقا بدهد.
تایید هویت فرد پیش یا در حین استفاده از خدمات بانکی و انجام بسیاری از کارهای بانکی روزمره مانند استعلام موجودی حساب، انتقال وجه و حتی خرید اینترنتی آسان و مطمئن از دیگر مواردی است که می‌تواند تاثیر هوش مصنوعی بر مناسبات بانکی را مشخص کرده و کار را برای کاربران تسهیل کند.