احراز هویت کاربران در صرافی‌های رمزارز؛ چرا و چگونه؟
رشد و بلوغ صنعت رمزارز طی سال‌های اخیر علاوه بر افزایش تعداد دارندگان ارز دیجیتال ( گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد در سال 2021 حدود 350 میلیون نفر در جهان در این بازار فعال هستند که سهم ایرانیان بیش از 2 میلیون و 300 هزار نفر است) درآمد صرافی‌های این بازار ( در سال گذشته میلادی حدود 8.6 میلیارد دلار رمزارز معامله شد) را نیز بالا برده است. اگرچه ماهیت بازار رمزارز می‌تواند به پویایی اقتصاد یک کشور بیفزاید اما در کنار آن ممکن است چالش‌هایی را نیز ایجاد کند.
استفاده از هویت ناشناس، نام‌های مستعار یا هویت ترکیبی (هویتی که توسط جاعلان در فضای مجازی به‌فروش می‌رسد) از مواردی است که می‌تواند فعالیت در این صنعت را با مخاطره روبرو کند. صرافی‌های رمزارز برای مقابله با این مخاطرات، طی کردن فرآیندهای KYC را به صورت جدی‌تری دنبال کردند. حتی در برخی موارد نهادهای مربوطه، اجبارهای قانونی برای صرافی‌های رمزارز ایجاد کرده تا شناسایی هویت کاربرانشان را به مانند نهادهای مالی (بان‌ها و …) انجام دهند.
صرافی‌های رمرزارز نیز به دلیل نگرانی از اقدامات قهری و مقررات تنبیهی نهادهای قانونی، سعی در احراز هویت چند مرحله‌ای کاربران خود دارند تا از ریسک‌های عملیاتی جلوگیری کنند. در واقع هدف اجباری بودن احراز هویت کاربران در صرافی‌های رمزارز جلوگیری از ورود پول‌های غیرقانونی به سیستم مالی مشروع است.
احراز هویت فعالان بازار رمزارز می‌تواند به دو صورت صحت‌سنجی اطلاعات هویتی و داده‌های بانکی انجام شود. این عمل توسط وب‌سرویس‌های استعلام و احراز هویت ممکن خواهد بود. مزیت استفاده از این نوع وب‌سرویس‌ها، برخورداری از طیف گسترده‌ای از سرویس‌های استعلام بانکی و هویتی همچنین تطبیق داده‌های بانکی با هویت افراد است.
به‌عنوان مثال صرافی‌های رمزارز با سرویس استعلام کارت یا استعلام شبا از صحیح بودن داده‌های بانکی مطلع شوند.
احراز هویت، سریع‌ترین روش برای جلوگیری از تقلب
الزام به احراز هویت منحصر به صرافی‌های رمزارز نمی‌شود و بسیاری از نهادهایی که فعالیت مالی دارند مانند بانک‌ها، موسسات مالی و اعتباری همچنین کارگزاری‌های بازار سرمایه نیز از مراحل چندگانه برای احراز هویت کاربران خود استفاده می‌کنند؛ برای افتتاح حساب، تعویض کارت بانکی، گرفتن پیرینت حساب و انتقال وجه به کیف پول الکترونیکی مشتری نزد کارگزاری از جمله مواردی است که پیش از انجام آن‌ها نیاز به تایید هویت فرد و داده‌های بانکی اوست.
در واقع نهادها پیش از انجام فعالیت‌های مالی کاربران خود را احراز می‌کنند تا علاوه بر شناسایی منابع مالی که کاربر با آن فعالیت اقتصادی انجام می‌دهد، احتمال وقوع مخاطرات مالی و اعتباری را نیز کاهش دهند. در برخی موارد، شناسایی مشتریان یا کاربران می‌تواند به سنجش «سطح ریسک» مشتری نیز منجر شود؛ محاسبه رتبه اعتبارسنجی نمونه‌ای از تلاش نهادهای مالی برای تعیین آن است.
کاهش احتمال انجام فعالیت‌های غیرقانونی نیز از دیگر دلایل است که صرافی‌های رمزارز ملزم به احراز هویت کاربران خود شده‌اند.
ایجاد اطمینان خاطر در افرادی که علاقمند به حضور در بازار رمزارز هستند نیز از دیگر مواردی است که بسیاری از صرافی‌های طی کردن فرآیندهای شناسایی کاربرانشان را در اولویت قرار می‌دهند. در اینصورت می‌توانند تعداد کاربران بالقوه خود را نیز افزایش دهند.
افزایش جریان نقدینگی نیز از دیگر موارد با اهمیت برای صرافی‌های رمزارز است؛ این مهم زمانی محقق می‌شود که صرافی از احتمال قرار گرفتن در موقعیت‌های پر ریسک خودداری کرده و کاربران خود را با دقت بالایی شناسایی کند.
یکی دیگر از موارد اهمیت شناسایی کاربران یا KYC برای صرافی‌های رمزارز، افزایش اعتماد متقابل میان صرافی و کاربرانش است. بدین معنا که کاربران در صورتی که بدانند صرافی مورد نظر تمام به صورت فعالانه تمام اقدامات پیشگیرانه برای حفاظت از اطلاعات کاربران خود را به‌کار گرفته، مدت بیشتری به فعالیت خود در صرافی مورد نظر ادامه می‌دهد.
ثبات بازار نیز از دیگر دلایل پرداختن به مسئله KYC برای صرافی‌های رمزارز است. نوسانات این بازار می‌تواند توسط دارندگان ناشناس با اهداف از پیش تعیین شده‌ای صورت گیرد. بنابراین شناسایی هویت کاربران صرافی‌ها علاوه بر بالا بردن ثبات بازار می‌تواند به افزایش کاربران و جذب بیشتر اعتماد آن‌ها کمک کند. به صورت کلی صرافی‌های رمزارز با اعمال هر مرحله از احراز هویت و شناسایی بهتر کاربران خود، علاوه بر اینکه اعتماد آن‌ها را جلب می‌کنند، ریسک‌های عملیاتی در بازار را نیز کاهش می‌دهند.
واکنش بهتر در زمان افشا اطلاعات حساس کاربران یا مشاهده تراکنش‌های مشکوک نیز از دیگر مزایای شناخت بهتر مشتری توسط صرافی‌های رمزارز است. در صورت بروز هرگونه مشکل یا افشا اطلاعات کاربرانشان ، می‌توانند دسترسی به حساب را تا روشن شدن وضعیت تراکنش‌های مشکوک، محدود یا قطع کنند.
صرافی‌های رمز ارز بدون احراز هویت چه مشکلاتی دارند؟
بیش از دو میلیون و 300 هزار نفر ایرانی (2.6 درصد از کل فعالان رمزارز در دنیا) در این بازار به صورت فعال اقدام به مبادله رمزارز می‌کنند.
فعالیت در بازار رمزارز به احراز هویت کاربران متکی است به گونه‌ای که بدون آن امکان هر گونه مبادله رمزارز یا برداشت ریالی مبلغ حاصل از فروش آن‌ها میسر نخواهد بود.
در قسمت‌های قبل از اهمیت احراز هویت کاربران صرافی‌های رمزارز به صورت مفصل گفته شد. اما اگر یک صرافی مراحل شناسایی دقیق کاربران خود را به خوبی طی نکند چه ریسک‌هایی را به کسب و کار خود تحمیل می‌کند؟
مهمترین هزینه تحمیلی به صرافی، قرار گرفتن در مسیر فعالیت‌های با ریسک بالا و حتی غیرقانونی است. صرافی با تکمیل نکردن فرآیندهای شناخت کاربران می‌تواند خود را در معرض تنبیه‌های سفت و سخت از سوی نهادهای قضایی قرار دهد.
الزام به بررسی اطلاعات هویتی و داده‌های بانکی افراد از آن جهت مهم است که می‌تواند به صرافی قدرت غربالگری دهد و مطمئن شود که کاربرانش در معرض تحریم‌های بین‌المللی قرار ندارند یا از نظر سیاسی و اقتصادی تحت نظر پلیس نیستند. در صورتی که داده‌ها و اطلاعات افراد بررسی نشود، ریسک‌های گفته شده به صرافی تحمیل شده و حتی ممکن است آن را تعطیل کند. بنابراین بررسی این موضوع که صرافی‌های رمزارز با کاربران قانونی که با هویت اصلی‌شان ثبت‌نام کرده‌اند، سر و کار دارند، مهمترین اقدام برای جلوگیری از ریسک‌های عملیاتی است.
احراز هویت کاربران چگونه ممکن می‌شود؟ با وب‌سرویس
فرآیندهای مربوط به شناسایی کاربران در صرافی‌های رمزارز یا KYC برای جلوگیری از تخلف‌های مالی، ریسک‌های عملیاتی و پولشویی طراحی و پیاده‌سازی می‌شود. این فرآیندها با ملزم کردن کاربران به تکمیل فیلدهای مربوط به اطلاعات شخصی و داده‌های بانکی، کاربران پر ریسک را از نوع کم ریسک آن تشخیص داده و در این صورت صرافی‌ها می‌توانند پلتفرم‌های خود را از مخاطرات ایمن نگه دارند.
هویت کاربران با طیف گسترده‌ای از روش‌ها تایید می‌شود؛ تایید هویت دیجیتال، بایومتریک، OTP و … نمونه‌ای از آن‌هاست.
البته مهمترین روشی که صرافی‌های رمزارز با آن می‌توانند هویت کاربرانشان را تایید و از ریسک دوری کنند، سرویس استعلام و احراز هویت است که شامل صحت‌سنجی داده‌های بانکی و اطلاعات هویتی افراد می‌شود.
وبسرویسهایی شامل همخوانی کد ملی با شماره موبایل (سرویس شاهکار)، استعلام شبا و استعلام کارت نمونه‌ای از وب‌سرویس‌های استعلام و احراز هویت هستند که در صرافی‌های رمزارز کاربر ویژه‌ای دارند.
سرویس‌های مکمل برای ارتقا عملکرد صرافی‌های رمزارز
علاوه بر وب‌سرویس استعلام و احراز هویت که مهمترین سرویس مورد استفاده صرافی‌های رمزارز است، سرویس‌های دیگری مانند درگاه پرداخت، انتقال وجه و تسویه نیز می‌تواند در صرافی‌های رمزارز مرد استفاده قرار گیرد.
صرافی‌های این صنعت با داشتن درگاه پرداخت می‌توانند جریان ورود وجه به حساب‌شان یا نقدینگی خود را مدیریت کنند. درگاه پرداخت اینترنتی این امکان را به کسب و کارهای استفاده‌کننده می‌دهند تا نرخ تراکنش‌های موفق خود را افزایش دهند.
علاوه بر وب‌سرویس درگاه پرداخت، انتقال وجه و تسویه نیز می‌تواند برای صرافی‌های رمزارز مثمرثمر باشد؛ صرافی‌ها با این سرویس می‌تواند وجه باقیمانده در کیف پول کاربرانشان را در کوتاه‌ترین زمان ممکن به حساب بانکی‌شان واریز کنند. علاوه بر آن احتمال وقوع هر گونه خطای سهوی در هنگام واریز وجه نیز جلوگیری می‌شود.