BaaS؛خلق ارزش نوین در بانکداری
در یکی دو دهه اخیر به‌واسطه تغییر سلیقه کاربران شبکه بانکی به استفاده از خدمات غیرحضوری، هزینه‌بر بودن بانکداری به شکل سنتی، رشد تقاضا کسب و کارها برای سرویس‌های شخصی‌سازی شده بانکی و بسط شرکت‌های فناوری‌محور، عصر جدیدی از نحوه بانکداری و ارائه سرویس‌های مالی شکل گرفت که در بستر آن سرویس‌های خلاقانه مالی و بانکی با کیفیت بالاتری به مشتریان ارائه داده شد.
البته رویکرد تمام بانکها به شکل‌گیری این «عصر نوین»، یکسان نبود و برخی با سرعت بیشتری «تغییر» کردند تا زمینه را برای دیجیتالی شدن سرویس‌ها فراهم کنند و تعداد محدودی نیز با واکنشی منفعلانه، همسویی با این تغییرات و الزام گذار از بانکداری سنتی به دیجیتالی را کتمان کردند.
بانک‌های همسو با تغییرات، به دلیل نبود زیرساخت‌های فنی لازم برای «پاسخ» به نیازهای مشتریان که سرعت دگرگونی بالایی نیز داشت، مجبور به استفاده از ابزارها و روش‌هایی برای تسهیل در دسترسی به سرویس‌های خلاقانه مالی شدند که در اختیار شرکت‌های فین‌تک و فناوری‌محور قرار داشت. از این رو مدلی تحت عنوان BaaS شکل گرفت که در چارچوب آن بانکها با تکیه بر توان فنی این شرکت‌ها، نسبت به پیاده‌سازی و توسعه سرویس‌های پیشرفته بانکی و مالی اقدام کردند.
در واقع با BaaS بانکها علاوه بر کاهش زمان واکنش به تغییر سلیقه مشتریان‌شان، می‌توانند سرویس‌های مالی آنلاین را توسعه داده و محصولات شخصی‌سازی شده نیز به مشتریان ارائه دهند. برآیند این موارد نیز ارائه راهکارهای هوشمند به بازارهای مالی و سرمایه‌ای و به صورت کلی هر بازاری است که در آن نیاز به رویکردها و ابزارهای هوشمند مالی و بانکی وجود دارد.
باید توجه داشت که توسعه خدمات مالی و بانکی پیشرفته درون یک مربع شکل می‌گیرد؛ بانکها، شرکت‌های ارائه‌دهنده زیرساخت‌های فنی، شرکت‌های استفاده‌کننده یا درخواست‌کننده این سرویس‌ها همچنین کاربران از اضلاع آن به شمار می‌روند. البته شاید مهمترین جنبه این همکاری چهارجانبه، مصرف‌کنندگانی باشند که تعیین می‌کنند بانکها می‌بایست چه خدمتی را توسعه دهند و یا آن را ایجاد کنند.
BaaS منفعت‌های زیادی را متوجه بهره‌مندانش و به خصوص شبکه بانکی می‌کند؛ با این مدل علاوه بر خلق ارزش افزوده و ایجاد مزیت رقابتی، هزینه‌های بانکداری کاهش داده می‌شود و راه‌های درآمدزایی بیشتری برای بانکها بوجود می‌آید.
جیبیت با ارائه زیرساخت‌های پیشرفته فنی، امکان ایجاد و توسعه سرویس‌های مالی و بانکی مترقی را ایجاد کرده است و می‌تواند در قالب مدل BaaS به شکل‌گیری مزیت رقابتی در نظام بانکی کمک کند.
مشکلات در بانکداری سنتی
پیچیدگی برخی فرآیندهای بانکی مانند درخواست وام و اعتبار، زمان‌بر بودن رویه‌های بهره‌مندی از سرویس‌های بانکی، افزایش هزینه بانکداری سنتی، تغییر سلیقه و نیاز جامعه هدف از حضور در شعبه به استفاده از خدمات غیرحضوری و متنوع‌تر همچنین «ایجاد وفاداری با سرویس‌های سنتی بانکی» از مهمترین چالش‌های پیشرو بانکداری سنتی و بانک‌هایی است که نتوانسته‌اند سرویس‌های مورد نیاز مشتریان خود را ایجاد کنند و توسعه دهند.
اگرچه بسیاری از بانکها در رویارویی با این چالش‌ها گزینه «تغییر سریع» را انتخاب کردند تا از این طریق بتوانند از مشکلاتشان بکاهند. اما شمار محدودی نیز موضعی منفعلانه در پیش گرفتند که ادامه مسیر را در این حوزه برای‌شان دشوار می‌کند.
به صورت کلی برآیند آنچه در شبکه بانکی کشور می‌گذرد و آنچه که در نظام بانکی جهان آزموده شد، نشان می‌دهد که راهکار برون‌رفت، «تغییر» است. البته که به راحتی نیز امکان‌پذیر نخواهد بود. چرا که سرعت «تغییر نیاز» مشتریان شبکه بانکی بیش از میانگین زمان پاسخگویی و واکنش بانکها به «نیاز شکل گرفته» است. بنابراین نیاز است شرکت‌های فین‌تک به کمک بانکها آمده و در چارچوب مدل BaaS، به سرعت توسعه و تنوع‌بخشی خدمات بانکی به شیوه‌های نوین بیفزایند.
BaaS و شبکه بانکی
BaaS یک مدل همکاری میان بانکها و شرکت‌های فناوری محور است که طی آن، بانک‌های دیجیتال و شرکت‌های فین‌تک از طریق رابط‌های برنامه‌نویسی (API) خدمات و سرویس‌های مترقی بانکی را به استفاده‌کنندگانش مانند استارتاپ‌های حوزه بیمه و اعتبار، ecommerceها و به صورت کلی هر فرد حقیقی یا حقوقی که به آن‌ها نیاز داشته باشد، ارائه می‌دهند.
به واسطه این مدل بانکها، شرکت‌های ارائه‌دهنده زیرساخت‌های فنی، کاربران و عرضه‌کنندگان سرویس‌های مالی و بانکی منتفع خواهند شد. چرا که بانکها مشتریان بیشتری جذب می‌کنند، کاربران تجربه بهتری در بهره‌مندی از خدمات مالی و بانکی خواهند داشت، دامنه نفوذ تکنولوژی و فناوری‌های مالی به دلیل حضور گسترده شرکت‌های ارائه‌دهنده زیرساخت فنی بیشتر می‌شود و سازمان‌ها و نهادهای استفاده‌کننده از این سرویس‌ها نیز می‌توانند رویکرد مشتری‌مدارانه‌تری نسبت به کاربران خود اتخاذ کنند.
اعطای وام‌های خرد فوری، BNPL، مدیریت حساب‌ها، صدور انواع کارت‌های اعتباری و نقدی، دایرکت دبیت و… از جمله موارد موفق همکاری میان شرکت‌های ارائه‌دهنده زیرساخت‌های فنی و بانک‌هاست.
بانکداری به مانند سرویس، پیش از اینکه اجرایی شود، نیاز است اجازه دسترسی به اطلاعات و داده‌های مشتریان بانکی توسط بانکها داده شود؛ چنین فرآیند که تحت عنوان بانکداری باز یا Open Banking در ادبیات بانکداری کاربرد دارد، توانست شرایط استفاده از ابزارهای بانکی را به شدت تغییر دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص می‌توانید مطلب «بانکداری باز؛ لمس آینده از نزدیک» را مطالعه کنید.
خلق ارزش افزوده
فارغ از اینکه بانکها در توسعه خدمات بانکداری دیجیتالی پیشرو باشند یا موضعی منفعلانه نسبت به آن داشته باشند، نتوانستند پارادایم «خلق ارزش افزوده» را نادیده بگیرند. «ارزشی» که می‌تواند مشتریان بانکها را افزایش دهند و آن‌ها را برای مدت بیشتری وفادار نگه دارند، درآمد بانکها را افزایش دهد و از هزینه‌ها نیز بکاهد.
BaaS این امکان را به بانکها می‌دهد که سرویس مورد نیاز مشتریان‌شان را با سرعت بیشتری ایجاد کنند و نیازهای آن‌ها را با به‌روزترین و مدرن‌ترین شیوه‌ها پوشش دهند. این موارد در نهایت به ایجاد مزیت رقابتی می‌انجامد که تمام بانکها به‌دنبال آن هستند؛ نزدیکی بیشتر به مشتری.
شاید برخی تلاش بانکها برای ارائه سرویس‌های پیشرفته آنلاین را در تضاد با ارزش «نزدیکی به مشتری» بدانند اما نباید از این نکته غافل شد که نزدیکی بیشتر به مشتریان حقیقی، باعث استفاده بیشتر آن‌ها از سرویس‌های بانکی می‌شود و مشتریان حقوقی نیز درخواست‌های بیشتری برای سرویس‌های بانکی شخصی‌سازی شده و متناسب با نیاز و اهداف سازمان‌ها و نهادهای‌شان ثبت خواهند کرد.
هر چه سرویس‌های ارائه شده مقیاس‌پذیرتر باشند و تجربه کاربری بهتری در مشتریان شبکه بانکی ایجاد کنند، ارزشی که خلق می‌کنند نیز بزرگتر خواهد بود.
کاهش هزینه، افزایش درآمد
BaaS مدلی برای غلبه بر چالش‌های بانکداری سنتی، فرآیندی برای گذار به بانکداری نوین و از همه مهمتر روشی برای افزایش درآمد نظام بانکی است.
یکی از چالش‌های بانکداری سنتی، افزایش هزینه و بالا رفتن مخارج بانکداری در شعبات است. در واقع در شرایطی که ساده‌ترین تا پیچیده‌ترین سرویس‌های بانکی از طریق اینترنت و تنها با یک کلیک در دسترس قرار می‌گیرند، اصرار به استفاده از خدمات بانکی با روش سنتی، نه تنها به جذب مشتری نمی‌انجامد بلکه هزینه‌های گزافی را به بانکها و موسسات مالی تحمیل می‌کند.
بانکها با ارائه خدمات پیشرفته بانکی این فرصت کاهش هزینه‌های خود را خواهند داشت که در پسِ آن نیاز به وجود شعبات نیز کاهش می‌یابد.
علاوه بر کاهش هزینه، افزایش درآمد نیز از دیگر مزیت‌های BaaS برای بانک‌هاست. در واقع بانکها با جذب مشتریان بیشتر و ایجاد حس وفاداری در آن‌ها زمینه را برای استفاده بیشتر از خدمات بانکی و در نتیجه افزایش درآمد ایجاد می‌کنند.